Οι αισθήσεις των μελισσών περιλαμβάνουν την Όραση, Όσφρηση, Γεύση και την Αφή.
Επίσης οι µέλισσες είναι σε θέση να αντιλαµβάνονται το διοξείδιο του άνθρακα, µε αισθητήρια όργανα που βρίσκονται στις κεραίες, την υγρασία, καθώς επίσης και αλλαγές στη θερµοκρασία του αέρα και την ατµοσφαιρική πίεση.
A) Όραση
Οι µέλισσες χρησιµοποιούν τη όραση κατά τη συλλογή τροφής, όπως επίσης και όταν επιστρέφουν στην κυψέλη. Γι’ αυτό και οι µελισσοκόµοι βάφουν τις κυψέλες µε διαφορετικά χρώµατα, ώστε οι µέλισσες να µη µπερδεύονται και να µπαίνουν σε διαφορετική κυψέλη. Το εύρος µήκους κύµατος που βλέπει η µέλισσα είναι 300-650 nm, µε αποτέλεσµα να µπορεί να διακρίνει 4 χρώµατα:
Υπεριώδες, µπλε, πρασινοµπλέ και κίτρινο. Το κόκκινο χρώµα δε µπορεί να το δει η µέλισσα, καθώς απορροφά σε µήκος κύµατος µεγαλύτερο από 650 nm. Από την άλλη, ο άνθρωπος βλέπει από 400 nm και πάνω, µε αποτέλεσµα να µη µπορεί να δει το υπεριώδες (300-400 nm). Όπως είπαµε νωρίτερα, η µέλισσα έχει 3 απλούς και 2 σύνθετους οφθαλµούς. Οι απλοί οφθαλµοί δε βλέπουν παραστάσεις, αλλά αντιλαµβάνονται αλλαγές στην ένταση του φωτός. Οι σύνθετοι οφθαλµοί αντιλαµβάνονται τις εικόνες. Αποτελούνται από µερικές χιλιάδες οµατίδια, κάθε ένα των οποίων λαµβάνει ένα µέρος της συνολικής εικόνας, η οποία εν συνεχεία συναρµολογείται στον εγκέφαλο. Να πούµε τέλος, ότι οι τρίχες που βρίσκονται στην επιφάνεια των σύνθετων οφθαλµών αντιλαµβάνονται την κίνηση του αέρα, εκτιµώντας έτσι την ταχύτητα του ανέµου κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Β) Όσφρηση
Τα αισθητήρια όργανα της όσφρησης των µελισσών (sensilla placodea) βρίσκονται στα 8 τελευταία άρθρα των κεραιών. Πρόκειται για οσφρητικές πλάκες, οι οποίες αριθµούνται σε µερικές εκατοντάδες. Η µέλισσες χρησιµοποιούν την όσφρηση για τις οσµές λουλουδιών, και µάλιστα η οξύτητα µε την οποία τις αντιλαµβάνονται είναι 2 φορές µεγαλύτερη από αυτή του ανθρώπου. Επίσης, µε την όσφρηση αναγνωρίζουν άτοµα της ίδιας κυψέλης.
Γ) Γεύση
Η µέλισσα µπορεί να διακρίνει τις ίδιες 4 γεύσεις µε τον άνθρωπο (γλυκό, ξινό, πικρό, αλµυρό), µε τη διαφορά ότι το πικρό έχει µικρή σηµασία γι’ αυτές. Τα αισθητήρια όργανα της γεύσης (sensilla basiconica) βρίσκονται µες στο στόµα, στις κεραίες και στους ταρσούς των µπροστινών ποδιών. Η πιο σηµαντική από τις γεύσεις των µελισσών είναι το γλυκό, καθώς αυτό καθορίζει την προτίµηση των µελισσών για το νέκταρ των διαφόρων φυτών.
∆) Αφή
Οι περισσότερες από τις τρίχες στην επιφάνεια του σώµατος των µελισσών αποτελούν τα αισθητήρια όργανα αφής τους (sensilla trichodea). ∆εν είναι γνωστό τι είδους ερεθίσµατα αντιλαµβάνονται.
Ε) Ακοή
Οι µέλισσες έχουν δύο ειδών όργανα για να αντιλαµβάνονται ήχους και δονήσεις. Έχει παρατηρηθεί ότι οι συλλέκτριες µέλισσες κάνουν κάποιο ιδιαίτερο ήχο µε τα φτερά τους ώστε να υποδηλώσουν στις υπόλοιπες ότι έχουν βρει τροφή. Αυτός ο ήχος συλλαµβάνεται από το όργανο του Johnston, το οποίο βρίσκεται στο γόνατο της κεραίας (µέσα στον ποδίσκο), αντιλαµβάνεται τους ήχους. Επίσης, είναι γνωστό ότι οι µέλισσες αντιδρούν πολύ γρήγορα σε χτυπήµατα των κυψελών τους, αντιλαµβανόµενες τις δονήσεις που προκαλούνται. Οι δονήσεις συλλαµβάνονται από τα λεγόµενα χορδοτονικά όργανα (scoloparia), τα οποία αποτελούνται από µια δέσµη σκολοποφόρων αισθητήριων κυττάρων (sensilla scolopophora). ∆ύο από αυτά υπάρχουν στη βάση της άρθρωσης κάθε κεραίας, ενώ 4 βρίσκονται σε κάθε πόδι, ένα στο µηρό, δύο στην κνήµη και ένα στον ταρσό.
ΣΤ) Άλλες αισθήσεις
Εκτός των προαναφερθέντων, οι µέλισσες είναι σε θέση να αντιλαµβάνονται το διοξείδιο του άνθρακα, µε αισθητήρια όργανα που βρίσκονται στις κεραίες. Επίσης, αντιλαµβάνονται µεταβολές στη σχετική υγρασία, καθώς επίσης και αλλαγές στη θερµοκρασία του αέρα και την ατµοσφαιρική πίεση.
Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Βιβλιοθήκη ΤΕΙ Κρήτης,Ηλεκτρονικές σημειώσεις / Η μορφολογία της μέλισσας.
Καθηγητής: Αλυσσανδράκης Ελευθέριος
Δημοσίευση σχολίου