Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ

Η Κίνα ήταν ανέκαθεν μία χώρα που πουλούσε μέλι σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές. Παρά την κακή φήμη όμως που πάντα συνόδευε το Κινέζικο μέλι αρκετοί εισαγωγείς στις ΗΠΑ το επέλεγαν ώστε να το χρησιμοποιήσουν κυρίως ως συστατικό στη βιομηχανία τροφίμων. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής μελιού στον κόσμο. Το 25% του παραγόμενου μελιού της γης καταναλώνεται στις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί είναι ταυτόχρονα ο 3ος μεγαλύτερος παραγωγός του κόσμου και 1η χώρα σε εισαγωγές μελιού παγκοσμίως χωρίς πρακτικά να εξάγουν τίποτα. Είναι δηλαδή μία τεράστια αγορά.

Η παγκόσμια αγορά μελιού μετά την επιβολή δασμών απ’ τις ΗΠΑ

Η τιμή του Κινεζικού μελιού στο μεταίχμιο της χιλιετίας ήταν σχεδόν 50 σεντς το κιλό. Οι Αμερικάνοι μελισσοκόμοι ήταν αδύνατον να ανταγωνιστούν αυτές τις τιμές και έτσι μετά από πιέσεις, το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ για να κρατήσει το εγχώριο προϊόν ανταγωνιστικό, αποφασίζει, στα τέλη του 2001, να επιβάλει δασμούς, ύψους 2,80$ ανά κιλό, στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού και ένας πόλεμος ξεκινά. Οι Κινέζοι απαντούν άμεσα τελειοποιώντας μια διαδικασία υπερ-φιλτραρίσματος του μελιού, με την οποία, αφαιρούν όλους τους γυρεόκοκκους απ’ το μέλι, καθιστώντας αδύνατο τον καθορισμό της χώρας προέλευσης και στη συνέχεια διακινούν το μέλι μέσω τρίτων χωρών.

Ο κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος και αυθεντία στα θέματα γύρης Vaughn Bryant.

Η Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων στις ΗΠΑ παραδέχεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει πάνω από ένα 5% των εισαγωγών λόγω έλλειψης πόρων. Βλέπετε μόλις έχει ξεκινήσει ο πόλεμος στο Αφγανιστάν… Εντούτοις στις ΗΠΑ εντοπίζεται κάποια στιγμή, μέλι χωρίς ίχνος γυρεόκοκκων και οι αρχές ξεκινούν να ερευνούν την υπόθεση. Στις έρευνες συμμετέχει και ο Vaughn Bryant, κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος και διευθυντής του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας, ο οποίος θεωρείται αυθεντία στα θέματα γύρης. Ο καθηγητής όμως δε μπορεί να βγάλει κανένα συμπέρασμα, πέρα απ’ το ότι έχουμε να κάνουμε με ένα μέλι που κάποιος του αφαίρεσε την γύρη τεχνητά.

Οι Κινέζοι έχουν καταφέρει με αυτήν την τεχνική να αποκρύψουν όχι μόνο την χώρα προέλευσης αλλά και τη βοτανική προέλευση (δηλαδή δεν φαίνεται ούτε το είδος του μελιού). Μην βγάζοντας άκρη με τις εργαστηριακές αναλύσεις, οι Αμερικάνοι αποφασίζουν να ερευνήσουν την διαδρομή που ακολουθεί το μέλι μέχρι να φτάσει σ’ αυτούς. Όμως και εκεί οι Κινέζοι είναι ένα βήμα μπροστά. Έχουν στήσει ένα δίκτυο συνεργαζόμενων χωρών, μέσω των οποίων διακινούν το μέλι αφού προηγουμένως παραποιούν τα Ναυτιλιακά έγγραφα. Οι Αμερικάνοι καταλήγουν πάντα σε αδιέξοδο. Οι ΗΠΑ εμφανίζονται να εισάγουν μέλι από Ασιατικές χώρες με τις οποίες ουδέποτε είχαν σχέση στο παρελθόν. Ινδία, Μαλαισία, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη κ.α. Η σημαντικότερη απ΄αυτές τις χώρες είναι το Βιετνάμ, το οποίο πλέον παρουσιάζεται ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής των ΗΠΑ.

Ο Lin Zhao, διευθύνων σύμβουλος της Dewin GmbH, η οποία εισάγει Κινέζικο μέλι στην Ευρώπη μέσω της Γερμανίας. Όπως τονίζει ο ίδιος, οι σχέσεις Κίνας και Γερμανίας είναι εξαιρετικές.

Στην Ευρώπη, το μέλι που παράγουμε επαρκεί για να καλύψει ένα 55% με 60% των αναγκών μας, οπότε και εδώ υπάρχει μεγάλο περιθώριο στην αγορά για το Κινέζικο μέλι. Στις αρχές όμως του 2002 ανιχνεύονται στην Ευρώπη μέλια με υπολείμματα αντιβιοτικών (χλωραμφενικόλη) αλλά και βαρέων μετάλλων (μόλυβδος) τα οποία επίσης δεν περιέχουν και κανένα ίχνος γύρης. Για να καθησυχαστούν οι καταναλωτές η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει εντελώς τις εισαγωγές Κινεζικού μελιού.

Η Κινεζική υγειονομική αρχή (AQSIS) αυστηροποιεί τους ελέγχους για την ποιότητα του μελιού που εξάγουν, ιδίως στην ΕΕ, προκειμένου να περιορίσει τις απώλειες, με αποτέλεσμα το 2004 να αρθεί τελικά η απαγόρευση στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού από την Ευρώπη και η διακίνηση να ξεκινήσει και πάλι κανονικά.

Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, μολυσμένο κινεζικό μέλι στέλνεται στον Καναδά και στη συνέχεια μεταφέρεται σε μια αποθήκη στο Χιούστον, απ’ όπου πουλιέται στην εταιρεία κατασκευής μαρμελάδων και γλυκών Smucker’s και στην αλυσίδα αρτοποιείων Sara Lee. Μέχρι η FDA (η Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων των ΗΠΑ) να εντοπίσει ότι διακινείται μέλι με υπολείμματα αντιβιοτικών, στα Smucker’s είχαν ήδη πουληθεί 12.040 συσκευασμένα μέλια αλλά και μισό εκατομμύριο προϊόντα που περιείχαν στα συστατικά τους το συγκεκριμένο μέλι.

Ο τρόπος που λειτουργούσε η Γερμανική Alfred L. Wolff ώστε να εισάγεται το Κινέζικο μέλι στις ΗΠΑ, μέσω τρίτων χωρών αποφεύγοντας τους δασμούς.

Το 2006, μέλη του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (DHS), εισβάλουν στα γραφεία του υποκαταστήματος της Γερμανικής εταιρείας Alfred L. Wolff στο Σικάγο και διεξάγουν έρευνα. Αυτά που θα ανακαλύψουν θα μείνουν στην ιστορία ως το μεγαλύτερο διατροφικό σκάνδαλο στην ιστορία των ΗΠΑ. Η Susan Berfield έχει γράψει ένα εξαιρετικό χρονικό της υπόθεσης στο Bloomberg. Η Γερμανική εταιρεία, ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές της βιομηχανίας τροφίμων παγκοσμίως, λειτουργούσε ως μεσάζοντας ώστε να φτάνει το Κινέζικο μέλι στις ΗΠΑ, αποφεύγοντας τους δασμούς.

Η Alfred L. Wolff συνεργαζόταν με έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς της Κίνας, την QHD Sanhai Honey, απ’ την οποία αγόραζε μέλι σε πολύ χαμηλό κόστος. Στη συνέχεια έστελνε το μέλι σε διάφορες χώρες, όπως η Ινδία, η Μογγολία και η Ρωσία, όπου φιλτράρονταν για να αφαιρεθεί η γύρη και να εξαφανιστεί κάθε στοιχείο που το συνέδεε με την Κίνα. Έπειτα το αναμείγνυε με άλλο μέλι και το επανασυσκεύαζε με πλαστές ετικέτες οι οποίες ανέφεραν ότι προέρχεται από άλλες χώρες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το επεσήμανε ακόμη και ως Βιολογικό και μάλιστα με πιστοποίηση.

Η Stefanie Giesselbach, ανώτατο στέλεχος της Alfred L. Wolff, συνελήφθη τον Μάρτιο του 2008 στο αεροδρόμιο Ο’ Χερ του Σικάγο καθώς προσπαθούσε να διαφύγει στην Γερμανία.

Παρά της ρητές οδηγίες της Alfred L. Wolff προς τους εργαζομένους της, να μην αφήνουν ηλεκτρονικά ίχνη και να συνομιλούν μόνο μέσω τηλεφώνου και μόνο στα Γερμανικά, οι Αμερικανοί εντοπίζουν στους υπολογιστές της εταιρείας, ηλεκτρονική αλληλογραφία που αποκαλύπτει τη σχέση Σικάγου, Αμβούργου, Χονγκ Κονγκ, Πεκίνου και η οποία “καίει” τους Γερμανούς. Ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας που ασχολήθηκε με την υπόθεση σχολίασε: «Σε κάποιους τομείς είχαν ελιχθεί πολύ έξυπνα και σε κάποιους άλλους πολύ χαζά. Δηλαδή τι πίστευαν; Ότι κανείς δεν θα μπορούσε να μεταφράσει τα Γερμανικά;»

Όπως αποδείχτηκε αργότερα στο δικαστήριο, σε μία περίπτωση ένας πελάτης της Alfred L. Wolff απέρριψε μια παρτίδα μελιού, καθώς εντόπισε σ’ αυτήν υπολείμματα χλωραμφενικόλης, ενός αντιβιοτικού απαγορευμένου στις ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά η Alfred L. Wolff αντί να αποσύρει το μολυσμένο μέλι, το πούλησε σε κάποια άλλη εταιρεία από το Τέξας. Μάλιστα στην εσωτερική αλληλογραφία τα στελέχη της Alfred L. Wolff αναφέρονταν στην εταιρεία αυτή ως “ο σκουπιδοτενεκές” για την προθυμία που έδειξε να αγοράσει το μολυσμένο μέλι που οι άλλοι απέρριψαν.

Η εταιρεία “σκουπιδοτενεκές” ήταν η Honey Holding η οποια ασκούσε επιχειρηματικές δραστηριότητες ως Honey Solutions, πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές μελιού των ΗΠΑ. Φυσικά της ασκήθηκε ποινική δίωξη και κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο 1 εκατομμυρίου δολαρίων, ενώ συμφώνησε να συμμορφωθεί. Το 2008, οι Stefanie Giesselbach και Magnus von Buddenbrock, ανώτατα στελέχη της Alfred L. Wolff, συνελήφθησαν προτού προλάβουν να εγκαταλείψουν τις ΗΠΑ και συνεργάστηκαν στις έρευνες. Άλλα 10 στελέχη της Alfred L. Wolff αλλά και άλλων θυγατρικών εταιρειών του Γερμανικού ομίλου, όλοι τους Γερμανοί υπήκοοι, μεταξύ των οποίων και ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Alexander Wolff, αλλά και 5 Κινέζοι της QHD, κατηγορήθηκαν για εμπλοκή στην υπόθεση και τέθηκαν αντιμέτωποι με ποινές φυλάκισης έως και τα 20 χρόνια, αλλά και χρηματικά πρόστιμα ύψους 250.000 δολαρίων.

Από το 2002 εισήχθη παράνομα στις ΗΠΑ, μέσω της Alfred L. Wolff, μέλι αξίας άνω των 40 εκατομμυρίων δολαρίων το οποίο προέρχονταν από την Κίνα, αποφεύγοντας δασμούς συνολικού ύψους σχεδόν 80 εκατομμυρίων δολαρίων. Χαρακτηριστικό είναι ότι Ινδία και Βιετνάμ εμφανίζονται να στέλνουν στις ΗΠΑ περισσότερο μέλι απ’ όσο παράγουν, όταν πριν το 2001 οι εξαγωγές τους ήταν μηδενικές.

Οι διακινητές γίνονται κάθε χρόνο και πιο τολμηροί. Το 2013, πράκτορας της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνειακής Επιβολής (ICE), υποδύεται τον συνεργάτη του Κινέζου Jun Yang,  ιδιοκτήτη της National Commodities Company από το Χιούστον, που εισάγει παράνομα Κινέζικο μέλι, το οποίο δηλώνει ψευδώς ότι προέρχεται από χώρες όπως η Ινδία ή η Μαλαισία, ώστε να αποφύγει τους δασμούς. Ο πράκτορας δείχνει στον Yang τα αποτελέσματα της ανάλυσης μιας παρτίδας μελιού που μόλις έχουν εισάγει από το Βιετνάμ και η οποία βγαίνει θετική στην χλωραμφενικόλη. Ο Yang λέει στον πράκτορα της ICE ότι θα επανεξετάσει το μέλι και λίγες μέρες μετά εμφανίζεται με μία νέα ανάλυση που δείχνει ότι το μέλι είναι καθαρό και ζητά από τον πράκτορα να καταστρέψει την προηγούμενη που βγήκε θετική στο αντιβιοτικό.

Ο Jun Yang συνελήφθη και δήλωσε ένοχος.Μάλιστα στο δικαστήριο αποδείχτηκε ότι η εταιρεία του δεν περιοριζόταν μόνο στα προϊόντα μελιού, αλλά δραστηριοποιούνταν και στα θαλασσινά (γαρίδες), τα οποία επίσης εισήγαγε στις ΗΠΑ παρανόμως και όταν ελέγχθηκαν, ένα μικρό ποσοστό τους βρέθηκε και αυτό θετικό στην χλωραμφενικόλη. Συνολικά, από το 2004, εισήγαγε μέλι αξίας 23 εκατομμυρίων δολαρίων, αποφεύγοντας δασμούς περίπου 38 εκατομμυρίων δολαρίων.

Αντίστοιχα είναι τα πράγματα και στην Αυστραλία. Εκεί, ενώ οι εισαγωγές από την Σιγκαπούρη, μια χώρα χωρίς μελισσοκομική παράδοση, είναι μηδενικές έως το 2001, ξαφνικά την επόμενη χρονιά φτάνουν τους 1500 τόνους. Ταυτόχρονα οι εξαγωγές της Αυστραλίας προς τις ΗΠΑ ενώ κυμαίνονταν στους 100-150 τόνους τον χρόνο, φτάνουν τους 2500 τόνους το 2002, μια χρονιά που η παραγωγή μελιού αποδεκατίστηκε, από τη χειρότερη ξηρασία που γνώρισε η Αυστραλία από το 1788. Το 2009 το περιοδικό Bee Culture ανέφερε ότι o άνθρωπος που αποκάλυψε ότι η Αυστραλία λειτουργεί ουσιαστικά ως ενδιάμεσος για να περάσει το Κινέζικο μέλι στις ΗΠΑ, δέχτηκε απειλές για τη ζωή του, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα ενεπλάκη σε ένα περίεργο τροχαίο, στο οποίο δεν λειτούργησαν τα φρένα του αυτοκινήτου του. Σύμφωνα με την Αυστραλιανή Υπηρεσία Καραντίνας και Επιθεώρησης Υπηρεσιών (AQIS), το κινεζικό μέλι διέρχεται από την Αυστραλία για να επισημανθεί ως Αυστραλιανό.

Από την παρουσίαση στο Alibaba, μεγάλης Κινεζικής εταιρείας παραγωγής σιροπιού ρυζιού.

Στην Αυστραλία όπως και στις ΗΠΑ, μόνο ένα μικρό ποσοστό των εισαγωγών ελέγχεται δειγματοληπτικά. Μάλιστα, σύμφωνα με τον καθηγητή Mark Taylor απ’ το Πανεπιστήμιο Μακουάιρ, στους ελέγχους χρησιμοποιούν το τεστ C4 για την εξεύρεση νοθείας με πρόσθετα σάκχαρα, ένα απαρχαιωμένο τεστ που δεν μπορεί να ανιχνεύσει σιρόπια όπως αυτό του ρυζιού.

Ο τρόπος παραγωγής σακχάρων στα φυτά διαφέρει και εξαρτάται κυρίως από το είδος της φωτοσύνθεσης. Κάποια φυτά χρησιμοποιούν τον μηχανισμό C4 για την φωτοσύνθεση και κάποια τον C3. Οι μέλισσες συλλέγουν ως επί το πλείστον από άνθη φυτών C3. Ο αραβόσιτος και το ζαχαροκάλαμο είναι C4 φυτά. Οπότε ένα τεστ C4 εντοπίζει τα σιρόπια ζάχαρης και καλαμποκιού, όχι όμως νεότερα υποκατάστατα όπως για παράδειγμα το σιρόπι ρυζιού που προέρχεται από φυτό C3.

Ο καθηγητής Mark Taylor (δεξιά) απ’ το Πανεπιστήμιο Μακουάιρ στην Αυστραλία, καθώς ελέγχει μέλι μεγάλης Ελληνικής εταιρείας.

Το Allowrie, ένα μείγμα μελιού ανθέων, της εταιρείας Capilano, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός μελιού της Αυστραλίας, πέρασε επιτυχώς τα Αυστραλιανά τεστ με την μέθοδο C4. Όταν όμως ελέγχθηκε με τη μέθοδο NMR σε ένα εργαστήριο της Γερμανίας, ένα στα δύο δείγματα βρέθηκε νοθευμένο. Ο έλεγχος με τη χρήση πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (ΝΜR), δίνει το «δακτυλικό αποτύπωμα» του μελιού και θεωρείται ότι δεν περιορίζεται μόνο στον εντοπισμό πρόσθετων σακχάρων αλλά μπορεί να εντοπίσει και τη γεωγραφική προέλευση του μελιού. Η εταιρεία υποστήριξε ότι η μέθοδος ελέγχου είναι αναξιόπιστη, καθώς μπορεί να δώσει διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με το εργαστήριο, τα οποία οφείλονται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούνται διαφορετικές βάσεις δεδομένων αναφοράς αλλά και ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στις επίσημες Αυστραλιανές αναλυτικές μεθόδους. Έτσι ξεκίνησε μια τεράστια δικαστική διαμάχη που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, ενώ στις έρευνες συμμετέχει και η Ιντερπόλ.

Από αριστερά ο Albert Tse, ιδρυτής της Wattle Hill, μαζί με τον Ben McKee διευθύνων σύμβουλο της Capilano και τον Mike Lukin διευθύνων σύμβουλο της Roc Partners.

Η Capilano τελικά απέσυρε το συγκεκριμένο μέλι. Το 60% του μεριδίου της λιανικής αγοράς μελιού στην Αυστραλία, ελέγχεται απ’ αυτήν την εταιρεία. O Ben McKee διευθύνων σύμβουλος της Capilano, διαβεβαιώνει πως δεν έχουν καμία σχέση με την Κίνα και ότι το μέλι τους προέρχεται 100% από την Αυστραλία. Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο όμως, η Capilano βρίσκεται σε διαδικασία εξαγοράς από την Wattle Hill, την εταιρεία του Albert Tse, πρώην τραπεζίτη (της επενδυτικής τράπεζας Macquarie) και γαμπρού του πρώην πρωθυπουργού της Αυστραλίας Kevin Rudd. Στην Wattle Hill, που δραστηριοποιείται σε Σίδνεϊ, Χονγκ Κονγκ και Πεκίνο, συμμετέχει και ο Ashok Jacob ο οποίος διαχειρίζεται μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια από την Κίνα αλλά και ο Mike Lukin ο οποίος διαχειρίζεται κεφάλαια της τράπεζας Macquarie. Ο Albert Tse έχει δηλώσει ότι έχει ισχυρές σχέσεις στην Ασιατική αγορά και ο στόχος του είναι να επεκτείνει τις εξαγωγικές σχέσεις της Capilano με την Κίνα…

Η πρακτική της Κίνας

Όπως όλες οι χώρες, έτσι και η Κίνα υποφέρει από τη μείωση των μελισσοσμηνών, ως απόρροια των φυτοφαρμάκων, της ρύπανσης και της αστικοποίησης. Καταφέρνει όμως να εκτοξεύσει την παραγωγή της, από 200.000 τόνους το 1999, στους 550.000 τόνους σήμερα, χωρίς τα μελίσσια της να παρουσιάζουν ανάλογη αύξηση . Πως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;

Είναι γενικότερα πρακτική στην Ασία η συγκομιδή ανώριμου (ασφράγιστου) μελιού. Το μέλι κανονικά πρέπει να σφραγιστεί για να τρυγηθεί, γιατί διαφορετικά παρουσιάζει υψηλό ποσοστό υγρασίας (ουσιαστικά μιλάμε για νέκταρ), το οποίο μετά έχει πολλές πιθανότητες να υποστεί ζύμωση και να ξινίσει.

 Φίλτρο της Κινεζικής Multi-Sweet-Group το οποίο αφαιρεί την υγρασία από το μέλι. Η περιγραφή του προϊόντος ήταν σε σπαστά αγγλικά και ήταν δύσκολη η κατανόηση της λειτουργίας του.

Αυτό όμως δεν αποτελεί πρόβλημα για τους Κινέζους καθώς το αποξηραίνουν τεχνητά μετά τη συγκομιδή, στα «εργαστήρια μελιού». Γι αυτό το λόγο στην Κίνα επιτρέπεται υγρασία μελιού έως και 26%. 

Μάλιστα οι Κινέζοι έχουν χωρίσει το μέλι τους σε τρεις κατηγορίες: 

Ποιότητα ΑΑΑ με υγρασία <20%, ποιότητα Α με <22% και το κανονικό (standard το ονομάζουν) με υγρασία <26%. Από εκεί και πέρα η διαδικασία που ακολουθούν διαφέρει ανάλογα με την αγορά στην οποία απευθύνονται. Δεν ισχύουν παντού τα ίδια πρότυπα για το μέλι.

Ταυτοποίηση γυρεόκοκκων στο μικροσκόπιο.

Αριστερά “αγνό” μέλι όπως φαίνεται στο μικροσκόπιο. Δεξιά μέλι που του αφαιρέθηκε η γύρη ώστε να είναι αδύνατος ο εντοπισμός της γεωγραφικής προέλευσης.

Οι Κινέζοι μελισσοκόμοι είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν αντιβιοτικά για να θεραπεύσουν ασθένειες των μελισσών, κάτι που απαγορεύεται στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Ένα από αυτά τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούσαν ήταν η χλωραμφενικόλη, η οποία έχει συσχετιστεί με την εκδήλωση καρκίνου αλλά και με την εμφάνιση απλαστικής αναιμίας, μιας σπάνιας αλλά σοβαρής διαταραχής του αίματος. Η ουσία αυτή αφού βρέθηκε σε υψηλές συγκεντρώσεις στα Κινέζικα μέλια, απαγορεύτηκε και στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Φυσικά χρησιμοποιούν και άλλα αντιβιοτικά όπως η φουμαγγιλίνη η οποία είναι νόμιμη στις ΗΠΑ αλλά δεν επιτρέπεται στην Ευρώπη.

Απ’ την άλλη, η κυριότερη αιτία που τα Κινέζικα μέλια παρουσιάζουν υπολείμματα βαρέων μετάλλων, βρίσκεται στα δοχεία που τα αποθηκεύουν (τα βαρέλια). Τα βαρέλια που χρησιμοποιούν  είναι εντελώς ακατάλληλα για τρόφιμα, μιας και τα τοιχώματα τους, αφήνουν στο μέλι υπολείμματα μολύβδου. Σε αρκετές περιπτώσεις ήταν τόσο έντονη η υπολειμματικότητα που επηρέαζε την οσμή και τη γεύση του μελιού σε τέτοιο βαθμό, που αναγκάζονταν να του προσθέτουν διάφορα σιρόπια και γλυκαντικά ώστε να μη γίνεται αντιληπτή οργανοληπτικά.

Οικονομικό φίλτρο της Ινδικής Leela Pharma Machineries, το οποίο έχει τη δυνατότητα να αφαιρέσει τη γύρη απ’ το μέλι. Το κόστος του είναι γύρω στα 1000€.

Στην Κίνα δεν απαγορεύεται η προσθήκη, ή η αφαίρεση ουσιών από το μέλι. Αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα να αναπτύξουν τεχνικές όπως αυτή με την οποία αφαιρούν την γύρη. Μέχρι σήμερα η γύρη είναι το μόνο στοιχείο μέσω του οποίου μπορούμε να προσδιορίσουμε τη βοτανική και κατ’ επέκταση και τη γεωγραφική προέλευση του μελιού. Στην Ελλάδα σε αναλύσεις που είχαμε κάνει, είχαμε βρει ότι κατά μέσο όρο κάθε μέλι προέρχεται από 15-20 διαφορετικές πηγές. Δηλαδή τα ελληνικά μέλια περιέχουν συνήθως γυρεόκοκκους από 15-20 διαφορετικά φυτά. Κάποιες φορές κάποιο απ’ αυτά τα φυτά υπερισχύει, άλλες θεωρούμε το μέλι αυτό πολυανθικό.

Η Hangzhou Tianshan είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές φίλτρων υψηλής ακρίβειας στην Κίνα. Ιδρύθηκε το 2001, την ίδια χρονιά που οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς στις εισαγωγές μελιού…

Στο εργαστήριο λοιπόν μπορεί να βρεθεί αν ένα μέλι περιέχει πχ γυρεόκοκκους καστανιάς. Επίσης αν συγκρίνουμε ένα μέλι καστανιάς από τα Χανιά και ένα μέλι Καστανιάς από τη Χαλκιδική θα βρούμε διαφορές. Πόσο μάλλον με ένα μέλι καστανιάς πχ από τη Γαλλία. Έτσι οι Κινέζοι για να κάνουν το μέλι τους μη ανιχνεύσιμο, πρέπει να αφαιρέσουν όλους τους γυρεόκοκκους από μέσα.

Υπάρχει μια μυθολογία γύρω απ’ την τεχνική που χρησιμοποιούν, ίσως γιατί ελάχιστα έχουν βγει προς τα έξω. Σε γενικές γραμμές η διαδικασία έχει ως εξής: Οι γυρεόκοκκοι έχουν μέγεθος που κυμαίνεται από 10 έως 100μm ανάλογα το φυτό.  Για να αφαιρεθούν όλοι οι γυρεόκοκκοι χρησιμοποιούν κάποια φίλτρα τα οποία είναι γνωστά ως Zero Micron Filtration και με τα οποία καταφέρνουν να περάσουν το μέλι μέσα από οπές των οποίων η διάσταση είναι κάτω από 1μm! Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα μας έχουν διάσταση 6–8 μm.

Η Κινεζική εταιρεία Hunan Huisheng, ειδικεύεται σε όλων των ειδών τα σιρόπια. Ένα απ’ αυτά είναι σιρόπι ρυζιού με άρωμα μέλι της φωτογραφίας. Η εταιρεία εξάγει σε ΗΠΑ, ΕΕ, Ινδία, Ταϊλάνδη.

Αυτό το κατάφεραν με την τεχνολογία ρητίνης. Στην Κίνα όπως είπαμε το μέλι συλλέγεται ασφράγιστο και άρα αρκετά ρευστό ενώ επίσης επιτρέπεται η προσθήκη ξένης ουσίας. Θερμαίνοντας λοιπόν το μέλι ώστε να μειωθεί επιπλέον το ιξώδες του (να γίνει ακόμα πιο ρευστό) και προσθέτοντας του υγρασία, καταφέρνουν να το περάσουν απ’ το φίλτρο και να αφαιρέσουν όλους τους γυρεόκοκκους. Στη συνέχεια με τεχνητή αφυδάτωση επαναφέρουν το μέλι στο φυσιολογικό. Ανάλογα με την αγορά στην οποία απευθύνονται προσθέτουν ή όχι και διάφορα σιρόπια, όπως πατζαριού, καλαμποκιού ή ρυζιού, είτε για να αυξήσουν την ποσότητα, είτε απλώς για να καλύψουν ξένες οσμές.

Η Γερμανία ως παγκόσμιος ρυθμιστής της αγοράς μελιού

Η υπόθεση της Alfred L. Wolff δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Η Γερμανία παίζει έναν σκοτεινό ρόλο όχι μόνο στη διακίνηση του Κινέζικου μελιού προς στις ΗΠΑ άνευ δασμών, αλλά και στην Ευρώπη, πιέζοντας την ΕΕ να υιοθετεί κανονισμούς με τους οποίους “διευκολύνεται” το εμπόριο, εις βάρος της ποιότητας. Μετά το 2005 οι κανονισμοί στην Ευρώπη για την διακίνηση μελιού από τρίτες χώρες είναι περίεργα χαλαροί. Για παράδειγμα, όποιος εισαγωγέας φέρνει μέλι από χώρες εκτός ΕΕ δεν απαιτείται να αναφέρει πουτο βρήκε. Το μέλι αυτό ονομάζεται απλώς: μέλι από χώρες εκτός ΕΕ. Επίσης όχι μόνο επιτρέπεται να το αναμείξει με ευρωπαϊκό μέλι αλλά δεν απαιτείται να αναφέρει καν τις αναλογίες (2001/110/ΕΚ).

Παρά το γεγονός ότι η Γερμανία έχει το μικρότερο ποσοστό επαγγελματιών μελισσοκόμων στην Ευρώπη (μετά τη Μ. Βρετανία), παρουσιάζει μια απ’ τις μεγαλύτερες παραγωγές ανά κυψέλη παγκοσμίως.

Το ίδιο ισχύει και για το μέλι που προέρχεται από Γενετικά Τροποποιημένες Καλλιέργειες όπως για παράδειγμα αυτό που εισάγουμε από το Μεξικό, παρά τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων μελισσοκόμων να σημανθεί ως τέτοιο, δηλαδή μέλι που συλλέχθηκε από Γενετικά Τροποποιημένες Καλλιέργειες και άρα περιέχει γυρεόκοκκους από Γενετικά Τροποποιημένα Φυτά. Το επιχείρημα της ΕΕ ήταν πως η γύρη είναι φυσικό χαρακτηριστικό της σύνθεσης του μελιού και όχι συστατικό του μελιού, οπότε για να φέρει τέτοιου είδους σήμανση θα πρέπει το μέλι στο σύνολό του να περιέχει Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς άνω του 0,9%, πράγμα που δεν θα συμβεί ποτέ, οπότε δεν χρειάζεται να επισημανθεί ως τέτοιο. Το Μεξικό είναι στο Top-3 των χωρών απ’ τις οποίες εισάγει η Γερμανία…

Παράλληλα ορίζεται στη Ευρώπη όριο υγρασίας<20% το οποίο είναι περίεργα υψηλό… Πέρα από κάποιες εξαιρέσεις (π.χ. κουμαριά) τα Ευρωπαϊκά μέλια στο σύνολό τους δεν παρουσιάζουν τόσο υψηλή υγρασία. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έδωσαν στην Γερμανία την δυνατότητα να μετατραπεί σε παγκόσμια δύναμη για την βιομηχανία μελιού. Η Γερμανία είναι μία χώρα που παράγει γύρω στους 20.000 τόνους μελιού ετησίως και επ΄ ουδενί δε μπορεί να σταθεί δίπλα σε μεγάλους παραγωγούς όπως η Κίνα 500.000 , η Τουρκία 105.000, ή οι ΗΠΑ 75.000. Επίσης είναι μία χώρα χωρίς σπουδαία μελισσοκομική κουλτούρα. Διαθέτει 680.000 κυψέλες όταν η Ισπανία έχει 2,5εκ, η Ελλάδα 1,5εκ και η Γαλλία 1,3εκ.

Η Γερμανία είναι ο 2ος μεγαλύτερος εισαγωγέας μελιού (μετά τις ΗΠΑ) και ταυτόχρονα σταθερά στους Top-5 εξαγωγείςπαγκοσμίως. Είναι δηλαδή ο μεγαλύτερος μεταπωλητής του πλανήτη. Οι Top-4 χώρες απ’ τις οποίες εισάγει είναι η Κίνα, το Μεξικό, η Αργεντινή και η Ουκρανία. Αγοράζοντας φτηνό μέλι από τρίτες χώρες η Γερμανία έχει τη δυνατότητα να το αναμείξει με Ευρωπαϊκό και να το πουλήσει στη συνέχεια ακριβότερα, χωρίς να παραβιάσει κανέναν κανονισμό.

Όμως οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι δεν πουλούν φτηνά για έναν σωρό από λόγους, ο βασικότερος εκ των οποίων είναι γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει αρκετό μέλι. Για να μειώσει τις τιμές του Ευρωπαϊκού μελιού η Γερμανία χρησιμοποιεί διάφορα τεχνάσματα ώστε να υποβαθμίσει την αξία του, (ακόμη και με μη νομοθετημένα ποιοτικά κριτήρια) ώστε μετά να διαπραγματευτεί με καλύτερους όρους την τιμή του. Με μια παραγωγή λοιπόν της τάξης των 20.000 τόνων ετησίως, η Γερμανία καταφέρνει να γίνει ρυθμιστής της παγκόσμιας αγοράς μελιού. Φυσικά εξάγει μέλι ακόμα και στην Ελλάδα… Είναι μάλιστα βασικός μας προμηθευτής.

Ενιαία ετικέτα για όλους τους Γερμανούς μελισσοκόμους, ώστε να μπορεί να ξεχωρίζει ο καταναλωτής το ντόπιο απ’ το εισαγόμενο προϊόν.

Βέβαια με όλο αυτό το φτηνό μέλι να ρέει στο εσωτερικό της, η Γερμανία κινδυνεύει να υποβαθμίσει το δικό της προϊόν. Έτσι για να κρατήσει το μέλι της ανταγωνιστικό, βγάζει ΕΝΙΑΙΑ ΕΤΙΚΕΤΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ μελισσοκόμους. Οι φιλελεύθεροι Γερμανοί λοιπόν αφού έστησαν ένα εμπορικό όργιο, γίνονται κομμουνιστές όταν πρόκειται να προστατέψουν το δικό τους προϊόν. Έπειτα διαφημίζουν το μέλι αυτό ως καλύτερο από το εισαγόμενο γιατί όπως τονίζουν έχει υγρασία <18%. Μάλιστα για τίτλο γράφει: «ΓΝΗΣΙΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΜΕΛΙ». Για έναν περίεργο λόγο τέτοιοι χαρακτηρισμοί απαγορεύονται στην Ελλάδα, γιατί, σύμφωνα με την ερμηνεία του κανονισμού, υπονοούν ότι τα άλλα μέλια δεν είναι γνήσια, θέτοντας έτσι θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού. Φυσικά οι Γερμανοί καταναλωτές γνωρίζουν και ξεχωρίζουν ποιο μέλι εγγυάται επίσημα η Ομοσπονδία τους, οπότε, όπως είναι λογικό, θα προτιμήσουν αυτό.

Οι επιπτώσεις του 20ετούς πολέμου

Στις ΗΠΑ ολοένα και περισσότεροι μελισσοκόμοι εγκαταλείπουν το μέλι και στρέφονται πλέον στην ενοικίαση μελισσιών σε καλλιεργητές για επικονίαση, καθώς αυτό τους αποφέρει περισσότερα. Ενδεικτικά οι αμυγδαλοπαραγωγοί της Καλιφόρνια πληρώνουν από $165 έως και $200 ανά κυψέλη. Το αμερικάνικο μέλι βυθίζεται.

Οι Κινέζοι με όλες αυτές τις αλχημείες έβγαλαν το 2017 απ’ τις εξαγωγές περίπου 270εκ. δολάρια, με μια παραγωγή που αγγίζει τους 550.000 τόνους, έχοντας όμως αμαυρώσει την εικόνα τους. Η Γερμανία, με μια παραγωγή γύρω στους 20.000 τόνους, έβγαλε 145εκ. δολάρια από εξαγωγές πέρσι, ουσιαστικά μεταπουλώντας μέλι από τρίτες χώρες και με το προϊόν της αλώβητο. Δηλαδή με το 1/25 της παραγωγής της Κίνας, η Γερμανία κατάφερε να κερδίσει από εξαγωγές πάνω απ’ το 1/2 σε σχέση με όσα έβγαλε η Κίνα, πουλώντας ουσιαστικά… μέλι Κίνας..

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Γερμανία είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που εξάγει περισσότερα απ’ όσα παράγει, χαρακτηριστικό των χωρών που συνεργάζονται με την Κίνα (Βιετνάμ, Ινδία, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη κ.α.). Επίσης ενώ διαθέτει μαζί με τη Μ. Βρετανία, τους λιγότερους επαγγελματίες μελισσοκόμους σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο μέσος όρος κυψελών ανά μελισσοκόμο είναι 8, όταν στην Ισπανία είναι 103 και στην Ελλάδα 75, παρουσιάζει απ’ τις μεγαλύτερες παραγωγές ανά κυψέλη στον κόσμο. Οι Γερμανοί μελισσοκόμοι παράγουν 30kg/κυψέλη, όταν οι έμπειροι επαγγελματίες Ισπανοί παράγουν 13kg, οι Έλληνες 10kg, οι Τσέχοι 14kg και οι Αυστριακοί 16kg…

Τι κάνουμε εμείς; Οι ποσότητες μελιού που εξάγει η Ελλάδα είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Συνήθως κυμαίνονται από 500 έως 1500 τόνους ετησίως. Τι είδους μέλια είναι αυτά που στέλνουμε; Το 2011 τοFSN πραγματοποιεί τυχαία ελέγχους σε δείγματα που εισέρχονται στις ΗΠΑ από την Ευρώπη. Όλα τα μέλια που προέρχονταν από την Ελλάδα ήταν Κινέζικα…

Έρευνα – Επιμέλεια: ΣτράτοςΣαραντουλάκης / Ορεινό Μέλι
Πρώτη δημοσίευση: Ορεινό Μέλι

Πηγές:

Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας

Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογικής Πληροφόρησης των ΗΠΑ

Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ

PLoS One

EurActiv

Bloomberg

The Sydney Morning Herald

Food Safety News